Zapytaj prawnika – prawo pracy: część III

Przedstawiamy kolejną część cyklu, w którym odpowiadamy na pytania Słuchaczy dotyczące funkcjonowania prawa pracy w okresie epidemii. Odpowiedzi udziela Magdalena Niziołek - doktor nauk prawnych i radca prawny, specjalizująca się w prawie administracyjnym, postępowaniu administracyjnym i sądowo-administracyjnym, administracji publicznej i samorządzie terytorialnym, a także w prawie cywilnym, w tym w odszkodowaniach od władzy publicznej za błędne decyzje i bezprawne działania lub zaniechania. Tutaj znajdziesz odpowiedzi na dotychczas postawione pytania. 

1. Czy w przypadku wydania decyzji ZUS odmawiającej zwolnienia ze składek ubezpieczeniowych trzeba będzie uiścić zaległe składki ubezpieczeniowe wraz z odsetkami?

Art. 31 z ust. 2 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („specustawa koronawirusowa”) stanowią, że ZUS zwalnia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przesłania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięczny należnych za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek, a w przypadku gdy płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania - w terminie nie dłuższym niż 30 dni od terminu, w którym powinna być opłacona składka za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek. Warunkiem zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek jest przesłanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za marzec, kwiecień i maj 2020 r. nie później niż do dnia 30 czerwca 2020 r., chyba że płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania.
ZUS informuje płatnika o zwolnieniu z opłacania składek po każdym miesiącu. W przypadku odmowy zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek ZUS wydaje decyzję (art. 31zq ust. 7 specustawy koronawirusowej).

Od decyzji o odmowie zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek płatnikowi składek przysługuje prawo do wniesienia wniosku do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Na decyzję Prezesa ZUS utrzymującą w mocy odmowną decyzję będzie z kolei przysługiwała skarga do sądu administracyjnego wniesiona za pośrednictwem Prezesa ZUS w terminie 30 od dnia doręczenia decyzji Prezesa ZUS.
Należy zaznaczyć, że płatnicy, którzy dostaną decyzję odmawiającą przyznania ulgi, będą musieli zapłacić zaległe składki razem z odsetkami naliczonymi do dnia zapłaty.

2. Do kiedy można będzie składać wnioski o świadczenie postojowe? Czy ogłoszenie stanu klęski żywiołowej zmieniłoby termin na złożenie wniosku o świadczenie postojowe?

Zgodnie z art. 15zs ust. 7 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („specustawa koronawirusowa”) wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia. 

Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej nie powoduje uchylenia przepisów specustawy koronawirusowej, w tym wyżej wymienionego art. 15zs ust. 7. 
Także z żadnego przepisu specustawy koronawirusowej nie wynika, by wprowadzenie stanu klęski żywiołowej oznaczało zmianę terminu składania wniosków o świadczenie postojowe. 
Reasumując, mimo ewentualnego wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, wnioski o świadczenie postojowe będą mogły być złożone do ZUS najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii.

3. ,,Mój małżonek pracuje w dwóch miejscach na umowę o pracę. W jednym miejscu ma pracę zadaniową. Chcielibyśmy skorzystać z zasiłku na opiekę nad dzieckiem. Czy trzeba rezygnować z dwóch etatów"

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przewidziany w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („specustawa koronawirusowa”).

W art. 4 ust. 1 specustawy koronawirusowej stwierdzono, że w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1. dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590) („ustawa zasiłkowa”),
2. dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego
- przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.

W ust. 2 art. 4 specustawy koronawirusowej postanowiono, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. 
Okres dodatkowego zasiłku opiekuńczego może być przedłużany w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Obecnie zasiłek przysługuje do 3 maja 2020 r. Dodatkowy zasiłek przysługuje jedynie w przypadku zamknięcia ww. placówek z powodu COVID-19, a nie z innych przyczyn, np. z powodu „zwykłej” grypy lub ospy. Za okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego, ubezpieczonemu nie przysługuje jednocześnie zasiłek „zwykły”.

Okres przyznanego zasiłku opiekuńczego nie będzie uwzględniany do limitu 60 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad dzieckiem do 14 lat, ani do limitu 30 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, o którym mowa w art. 33 ustawy zasiłkowej. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru, czyli średniego miesięcznego wynagrodzenia za ostatnie 12 miesięcy (art. 35 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Zasiłek ten nie przysługuje, jeśli drugi z rodziców dziecka może zapewnić dziecku opiekę (np. jest bezrobotny, korzysta z urlopu wypoczynkowego, czy urlopu wychowawczego). Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany za każdy dzień sprawowania opieki. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom łącznie przez 14 dni, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy wypłaca się go tylko jednemu z rodziców, temu, które wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Nie będzie zatem on przysługiwał obojgu rodzicom równocześnie, gdyż przyznanie go jednemu wyklucza prawo drugiego w tym zakresie ze względu na istnienie innego członka rodziny, który może zapewnić dziecku opiekę, zgodnie z art. 34 ustawy zasiłkowej.

Powstaje pytanie, co w sytuacji, gdy rodzic uprawniony do dodatkowego zasiłku opiekuńczego zatrudniony jest u dwóch pracodawców. Czy może uzyskać zasiłek nie rezygnując z jednej z prac?

Odpowiedź na to pytanie jest pozytywna. Każdy stosunek pracy czy zlecenie jest odrębnym tytułem do ubezpieczenia chorobowego z którego wypłacany jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Automatycznie daje to możliwość otrzymania świadczeń z takiego ubezpieczenia z obydwu stosunków pracy. W związku z tym jeśli godziny w jednej z prac nie kolidują z opieką nad dzieckiem (np. praca może być wykonywana zdalnie), rodzic może jednocześnie w jednej firmie pobierać zasiłek i wykonywać pracę w innej. Oczywiście należy powtórzyć, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy – zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy zasiłkowej – będzie mógł być wypłacony takiemu rodzicowi tylko gdy drugi z rodziców nie będzie mógł zapewnić dziecku opieki.

Jeśli masz więcej pytań - pisz śmiało: promocja@uo.uw.edu.pl lub skontaktuj się z nami za pośrednictwem portalu Facebook.