Czym jest współczesna kognitywistyka i dlaczego jest potrzebna społeczeństwu – kurs online
CS/10795
Człowiek i Społeczeństwo
Kurs realizowany w formie zdalnej na platformie ZOOM.
1. Historia kognitywistyki – konwergencja programów badawczych psychologii, neurobiologii, filozofii, lingwistyki, cybernetyki i informatyki:
- pytania i odkrycia w historii nauki, które stały się prekursorami kognitywistyki,
- klasyczny program kognitywistyczny XX w.,
- co zmieniły sieci neuronowe (Nobel 2024),
- współczesna (neuro) kognitywistyka i jej różne paradygmaty.
2. Metody kognitywistyki – konwergencja eksperymentalnych metod psychologii, neurobiologii i modelowania komputerowego.
3. Reprezentacja otaczającego świata jako główny przedmiot badań kognitywistyki – obiekty materialne, obiekty biologiczne, przestrzeń i liczba:
- kategoryzacja,
- rozumienie praw przyczynowych w świecie fizycznym i biologicznym,
- orientacja w przestrzeni,
- reprezentacja i przetwarzanie informacji liczbowej.
4. Ludzie, ich systemy współpracy i komunikacji, grupy społeczne i kultura jako szczególnie ważny element otoczenia:
- ludzie mają nieobserwowalne bezpośrednio stany umysłu, które trzeba uwzględnić w procesach interakcji – konieczność skonstruowania „teorii umysłu”,
- zasady moralne,
- naturalna pedagogika.
5. Dlaczego procesy rozwoju wiedzy i uczenia się (także w sztucznych systemach) są kluczowe dla współczesnej kognitywistyki?
- wiedza rdzenna i "naiwne teorie",
- uczenie się w oparciu o wielkie zbiory danych vs uczenie się na podstawie pojedynczych przypadków i testowania hipotez.
6. Kiedy reprezentacja i system przetwarzania informacji o otoczeniu zawodzą – kognitywistyczne modele stanów nieprawidłowego rozwoju i funkcjonowania poznawczego.
7. Co współczesna kognitywistyka może dać społeczeństwu:
- zrozumienie ograniczeń i potencjału systemów sztucznej inteligencji,
- czy kognitywistyka powinna mieć wpływ na praktyki edukacyjne?
Cel ogólny:
zapoznanie Słuchaczy z kognitywistyką jako spójnym, chociaż interdyscyplinarnym, programem badawczym, ukierunkowanym na procesy przetwarzania przez systemy biologiczne (szczególnie ludzi) i sztuczne (systemy sztucznej inteligencji) istotnych informacji dla funkcjonowania w rzeczywistości.
Cele szczegółowe:
- prezentacja kognitywistyki, jako spójnego programu badawczego, ukierunkowanego na procesy przetwarzania przez systemy biologiczne (szczególnie ludzi) i sztuczne (systemy sztucznej inteligencji) istotnych informacji dla funkcjonowania w rzeczywistości,
- wskazanie wspólnych i rozdzielnych celów kognitywistyki i powiązanych nauk: psychologii procesów poznawczych, sztucznej inteligencji, neurobiologii, lingwistyki i filozofii,
- prezentacja metod współczesnej kognitywistyki (eksperyment psychologiczny, metody neurobiologiczne, modele komputerowe, metody lingwistyki formalnej),
- prezentacja przykładowych osiągnięć współczesnej kognitywistyki,
- dyskusja nad temat znaczenia kognitywistyki dla współczesnego społeczeństwa (w interakcji ze sztucznymi systemami przetwarzania informacji, zwłaszcza wielkoskalowymi modelami językowymi (LLM), w edukacji, w rehabilitacji i usprawnianiu funkcjonowania).
Korzyści dla słuchacza:
Słuchacz:
- wie, czym jest współczesna kognitywistyka,
- zna rolę ewolucji biologicznej języka i kultury w konstruowaniu wiedzy o świecie materialnym i społecznym,
- rozumie podobieństwa i różnice między naturalnymi i sztucznymi systemami uczenia się,
- podejmuje dyskusję na temat zastosowań wiedzy kognitywistycznej w funkcjonowaniu współczesnego społeczeństwa.
Metody pracy:
- wykład połączony z licznymi prezentacjami materiałów wideo z rzeczywistych badań prowadzonych w czołowych laboratoriach kognitywistycznych (będzie zajmował ok. 2/3 czasu zajęć),
- dyskusja.
Metody weryfikacji efektów kształcenia:
dla chętnych Słuchaczy egzamin w formie testu/quizu złożony z 3-7 pytań z odpowiedziami do wyboru.
