Kurs realizowany w formie zdalnej na platformie ZOOM.

1. Wprowadzenie do XX wieku rosyjskiej literatury. Przegląd epok i najważniejszych wydarzeń XX wieku w Rosji (rewolucje, stalinizm, II wojna świata, pierestrojka).
2. Maksim Gorki – literatura rewolucyjna i mit proletariatu. Rola Gorkiego jako twórcy i promotora realizmu socjalistycznego oraz pisarza zaangażowanego w propagowanie idei rewolucyjnych. Na zajęciach przyjrzymy się powieści Matka jako sztandarowemu dziełu nurtu proletariackiego, Dzieciństwu, w którym autor tworzy mit własnej biografii, a także utworowi Na dnie. Omówimy także stosunek Gorkiego do władzy sowieckiej i jego wpływ na literaturę epoki.
3. Michaił Bułhakow – fantastyka i groteska wobec totalitaryzmu. Blok tematyczny poświęcony twórczości Bułhakowa, w której rzeczywistość sowiecka zderza się z fantastyką, satyrą i elementami metafizycznymi. Na zajęciach przeanalizujemy powieść Mistrz i Małgorzata jako wielopoziomową opowieść o wolności, sztuce i odwadze jednostki wobec opresji, a także powieść Biała gwardia.
4. Anna Achmatowa i Marina Cwietajewa – kobiecy głos w cieniu historii. Poezja dwóch wybitnych poetek rosyjskich, które tworzyły w czasach przemian, represji i osobistych dramatów. Przeanalizujemy Requiem Anny Achmatowej jako poetycką formę żałoby i protestu wobec terroru stalinowskiego oraz wybrane wiersze Mariny Cwietajewej, ukazujące temat miłości, samotności i wewnętrznego rozdarcia. Zastanowimy się, jak kobieca perspektywa dopełnia obraz literatury XX wieku.
5. Boris Pasternak – poezja sumienia, proza sumienia. Twórczość Pasternaka jako poety i prozaika, którego Doktor Żywago stał się symbolem losu jednostki rozdartej między powinnością a wolnością. Omówimy również wybrane wiersze Pasternaka, w których widoczna jest duchowość, poszukiwanie sensu i filozoficzne pytania o miejsce człowieka w świecie. Przyjrzymy się też konsekwencjom przyznania autorowi Nagrody Nobla i reakcjom władz ZSRR.
6. Aleksander Sołżenicyn – literatura jako świadectwo epoki GUŁagu. Blok tematyczny poświęcony pisarzowi, który po raz pierwszy ukazał światu skalę sowieckiego systemu obozowego. Przeanalizujemy opowiadanie Jeden dzień Iwana Denisowicza jako przykład realizmu obozowego oraz fragmenty Archipelagu GUŁag jako dokumentu literackiego. Zastanowimy się nad pojęciem literatury świadectwa i etycznym wymiarem twórczości Sołżenicyna.
7. Andriej Płatonow – katastrofa utopii i metafizyka codzienności. Blok tematyczny poświęcony twórczości jednego z najbardziej oryginalnych prozaików XX wieku. Omówimy powieści Kotłowan i Czewengur, w których groteska, absurd i językowa dekonstrukcja tworzą wizję upadku wielkiego projektu rewolucyjnego. Zastanowimy się nad miejscem Płatonowa w literaturze sowieckiej, jego filozofią człowieka oraz specyfiką języka i narracji.
8. Josif Brodski – poezja na wygnaniu, poezja metafizyczna. Omówienie twórczości Brodskiego – poety i eseisty zmuszonego do emigracji. Analizując wybrane wiersze oraz fragmenty esejów, przyjrzymy się motywom samotności, czasu, przestrzeni i duchowości. Zastanowimy się, jak Brodski łączy dziedzictwo literatury rosyjskiej z wpływami zachodnimi oraz w jaki sposób tworzył swoją tożsamość literacką na styku kultur.
9. Władimir Nabokow – emigracja, estetyka i gra literacka. Zajęcia poświęcone twórczości Nabokowa, który pisał zarówno po rosyjsku, jak i po angielsku. Na zajęciach przeanalizujemy dzieła: Obrona Łużyna, Dar, Zaproszenie na egzekucję jako przykłady literatury emigracyjnej i filozoficznej. Omówimy także charakterystyczne dla Nabokowa elementy stylu: autotematyzm, wielowarstwowość i ironię. Porozmawiamy o tym, jak literatura staje się dla niego przestrzenią wolności i artystycznej suwerenności.
10. Zakończenie – dziedzictwo literatury XX wieku i jej obecność w XXI wieku. Blok zamykający cykl zajęć, poświęcony refleksji nad miejscem rosyjskiej literatury XX wieku we współczesnym świecie. Porozmawiamy o wpływie omawianych autorów na dzisiejszych pisarzy, o aktualności ich przesłań i o tym, jak współczesna literatura rosyjska mierzy się z dziedzictwem epoki totalitaryzmów, emigracji i przemian kulturowych.

Każde spotkanie będzie wzbogacone o prezentacje multimedialne, fragmenty filmów lub inscenizacje teatralne, aby lepiej zrozumieć omawiane dzieła i ich kontekst kulturowy.